بروزرسانی در تاریخ 1399.10.30

خلع ید

خلع ید علاوه بر معنای لغوی دارای یک مفهوم فنی و اصطلاحی نیز می باشد که به توضیح آن می پردازد:

خلع به لحاظ حقوقی عنوان دعوایی است که مالک یک مال غیر منقول بطرفیت متصرف غیر قانونی مال خود اقامه می کند و

از دادگاه (شورای حل اختلاف) می خواهد که به روند تصرف غیر مجاز متصرف پایان بخشیده و ملک وی را از تصرف او خارج کرده و تحویل او بدهند،

،شرط اصلی جهت طرح دعوی خلع ید داشتن مالکیت بلا منازع است

یعنی باید سندی داشته باشیم که مالکیت ما را 100درصد ثابت کند

مثل دفترچه مالکیت یا حکم قطعی اثبات مالکیت.اما اگر واقعا مالک باشم اما مدرکی برای اثبات آن نداشته باشم

و طرف مقابل هم ادعای مالکیت مرا قبول نداشته باشد اینجا باید ابتدا به دادگاه مراجعه کنم و دعوای اثبات مالکیت مطرح نمایم

و با گرفتن حکم قطعی اثبات مالکیت دعوای خلع  در شورای حل اختلاف مطرح نمایم والا موفق نمی شوم.

دعوای خلع  با دعوای تصرف عدوانی و تخلیه  متفاوت است زیرا منشاء دعوای خلع غصب است

و هیچ قراردادی بین مالک و متصرف وجود ندارد اما در تخلیه قرارداد وجود دارد اما با وصف اینکه مدت اجاره پایان پذیرفته است

مستاجر حاضر به تخلیه ملک نیست اینجا باید دعوای تخلیه مطرح کرد که در آن مالکیت عین ملک نیز شرط نیست

همین که شما مالک منافع هم باشی کفایت می کند در تصرف عدوانی نیز که

به دو صورت کیفری و حقوقی قابل طرح است

باز موضوع فرق می کند در دعوای تصرف عدوانی حقوقی فقط اثبات سابقه تصرف کافی است و نیازی به اثبات مالکیت (عین و منافع)نیست

همین که سبق تصرف خواهان و لحوق تصرف خوانده و عدوانی بودن تصرف ثابت شود کافی است

اما در شکایت تصرف عدوانی کیفری

اختلاف نظر وجود دارد عده ای مالکیت را شرط می دانند اما عده دیگری فقط سبق تصرف را کافی می دانند که رویه قضایی نظر اول یعنی اثبات مالکیت را پذیرفته است.

وجوه اشتراک خلع ید و تصرف عدوانی:

هر دو دعوا قابلیت تجدید نظر را دارند.

وجوه افتراق خلع  و تصرف عدوانی:

در دعوای تصرف عدوانی  رعایت تشریفات دادرسی لازم نمی باشد.

در صورتیکه در خلع  رعایت این تشریفات لازم می باشد.

در خلع ید به موجب ماده ۱ قانون اجرای احکام حتماْ حکم باید قطعی و بعد اجرا گردد

در صورتیکه در دعوای تصرف عدوانی چون بلا فاصله قابل اجرا میباشد نیازی به قطعی شدن و

صدور اجراییه ندارد و درخواست تجدید نظر مانع اجرا نمیباشد.

کسانیکه حق شکایت یا طرح دعوا را دارند:

1. در تصرف عدوانی لازم نیست شاکی مالک باشد بلکه مستاجر . مباشر .خادم . رعیت . کارگر و هر کس به نمایندگی یا به امانت مال غیر را متصرف است میتواند به قائم مقامی مالک طرح دعوی نماید.

2. در دعوی خلع  فقط اشخاص ذینفع یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی میتواند طرح دعوی نماید.

هزینه دادرسی خلع :

1. دعوی تصرف عدوانی و مزاحمت و ممانعت از حق غیر مالی میباشد.

2. دعوی خلع  در دعوی اموال غیر منقول مالی تلقی گردیده و از نظر پرداخت هزینه دادرسی بر مبنای ارزش معاملاتی املاک در هر منطقه عمل میشود و اختلاف و یا عدم اختلاف در مالکیت تاثیری ندارد.

چگونگی رسیدگی به دعوای خلع  و تصرف عدوانی:

1. در دعوی تصرف عدوانی خارج از نوبت و ملاک حد عرفی و تصمیم قاضی دادگاه میباشد.

2. در دعوی خلع وقت تعیین میگردد.

تفاوت اعتبار امر مختومه در خلع ید و تصرف عدوانی:

1. دعوای رفع تصرف عدوانی و خلع  بطور همزمان یا جدا از هم قابل طرح در مراجع صالحه میباشد.

2. اعتبار حکم قاضی در مورد تصرف عدوانی تا موقعی است که قاضی ماهوی حکم نداده است.

3. حکمی که در خصوص دعوی رفع تصرف عدوانی صادر شده اعتبار امر مختوم یا قضاوت شده را ندارد بنابراین خواهان یا خوانده میتواند دادخواست خلع تقدیم دادگاه نماید ولی بالعکس حکم قاضی ماهوی اعتبار امر مختوم یا قضاوت شده را دارد و خواهان یا خوانده نمیتواند در خصوص همان موضوعی که قبلا مورد حکم واقع شده دعوی تصرف عدوانی را اقامه نماید.