جعاله به چه معنا است؟

برای همه ما پیش آمده است که بخواهیم انجام کاری را به دیگری واگذار کنیم یا برای کس دیگری کاری را انجام دهیم. در چنین شرایطی از نوعی قرارداد به نم جعاله استفاده می شود.

اما اینکه جعاله چه شرایطی دارد و در قرارداد چه چیزهایی باید رعایت شود

مواردی است که کمتر کسی از آن ها به درستی آگاهی دارد.

به همین خاطر  برای جلوگیری از ضایع شدن حق افراد می خواهیم با هم به بررسی جُعاله و قوانین مربوط به آن بپردازیم.

جُعاله چیست؟

بر اساس ماده 561 قانون مدنی جعاله عبارت است از التزام شخصی به اداء اجرت معلوم در مقابل عملی اعم از این که طرف معین باشد یا غیر معین.

به عبارتی دیگر کارفرما متعهد می شود که در ازای انجام کاری معین توسط مجری هزینه آن را پرداخت نماید

در واقع می توان تمام قراردادهای کاری را زیر مجموعه این عنوان دانست.

ارکان جُعاله

۱- جاعل: کسی است که انجام کاری را به دیگری واگذار می کند؛

۲- عامل: کسی است که کار درخواستی را انجام می‌دهد؛

۳- جعل: مزد و اجرتی است که در قبال انجام عمل به عامل پرداخت می‌گردد.

انواع قراداد جعاله

۱- جُعاله خاص: در جعاله‌ی خاص، فرد جاعل قصد و نیت خود را تنها برای یک یا چند نفر معین مطرح می‌کند

و کس دیگری نمی‌تواند با انجام دادن آن کار، اجرت را دریافت کند.

در واقع در جعاله خاص انجام دادن عمل از سوی دیگران اجرتی ندارد

بنابراین در جعاله‌ی خاص، تنها انجام دادن عمل مهم نیست بلکه این مسئله هم حائز اهمیت است

که چه کسی آن عمل مشخص را انجام می‌دهد.

۲- جُعاله  عام: در جعاله  عام هدف جاعل رسیدن به مقصود خود است و برای او فرقی ندارد که کار مورد نظر توسط چه کسی انجام شود.

به عنوان مثال جاعل بگوید هر کسی گمشده‌ی مرا یافت، به او این مبلغ را پرداخت خواهم کرد.

تسهیلات جُعاله در سیستم بانکداری ایران

در سیستم بانکداری ایران به منظور ایجاد تسهیلات لازم برای گسترش امور تولیدی، بازرگانی و خدماتی بانک‌ها اجازه دارند

تا از جعاله در نظام بانکداری استفاده کنند.

شورای پول و اعتبار ایران در سال ۱۳۶۳ دستورالعمل اجرایی جعاله را به تصویب رساند

و پس از آن جعاله در نظام بانکی ایران مورد استفاده قرار گرفت.

هم‌ اکنون خرید و فروش سهام، گشایش اعتبارات اسنادی، تعمیر و احداث راه و ساختمان

و صدور ضمانت‌نامه ‌های بانکی می‌تواند در قالب جعاله در بانک ها انجام شود.

در نخستین ماده این دستورالعمل، از جُعاله به عنوان قرارداد نام برده شده است

که نشان می‌دهد این جُعاله در نظام بانکداری تنها به شکل جعاله خاص منعقد می‌شود.

در این جعاله، بانکِ طرفِ قرارداد، عامل است و انجام دادن کار مذکور در قرارداد را تعهد می‌کند

و جاعل، جُعل قرارداد را طی اقساطی به بانک می‌پردازد.

هر شخص حقیقی یا حقوقی که واجد شرایط عمومی اخذ تسهیلات بانکی

و همچنین دارای شرایط خاص مربوط به عقد جُعاله باشد با رعایت ضوابط مربوط به اعطای تسهیلات می‌تواند

از تسهیلات جعاله استفاده کند.

تسهیلات جعاله در دو بخش کلی جعاله برای اجرای طرح‌های مختلف

و جعاله ساختمانی (احداث مسکن در املاک فاقد سابقه ثبتی و برای تعمیرات واحدهای مسکونی) قابل پرداخت است.

بانک این اختیار را دارد که انجام دادن قسمتی از کار را با عنوان «جعاله ثانوی»

یا هر عنوان دیگر، به کسی دیگر واگذار کند، از جمله به طرف عقد در قرارداد نخست.

بانک نمی‌تواند انجام دادن تمامِ کارِ مورد جعاله را به دیگری واگذار کند، زیرا این کار با ماهیت جُعاله اول منافات دارد.

همچنین بستن معامله صوری جُعاله با بانک، مثلاً برای تعمیر ساختمان و سرمایه‌گذاری پول دریافتی در جایی دیگر (مثلاً در یک عمل تجاری)، ممنوع و موجب بطلان جعاله می‌گردد.

در این میان، بانک حق دارد علاوه بر استرداد جُعل، اجرت‌المثل کارهایی را که انجام داده است، بگیرد.

بر طبق ماده ۷۰ قانون عملیات بانکی بدون ربا، بانک‌ها اجازه دارند قسمتی از مبلغ قرارداد جُعاله را، به عنوان پیش ‌دریافت یا پیش ‌پرداخت، با رعایت ضوابط مقرر از سوی شورای پول و اعتبار، دریافت کنند یا بپردازند.