مال غیر منقول چیست؟

حتما شما هم بسیار شنیده اید که در دعاوی حقوقی و کیفری از مال منقول و مال غیر منقول سخن به میان آمده است.

اما اینکه هر کدام از این مفهوم ها به چه معنی هستند و برای چه اموالی کاربرد دارند

را بسیاری از ما نمی دانیم.

ولی واقعیت این است که برای اموال منقول و غیر منقول در قانون مدنی تفاوت های زیادی قائل هستند.

در ادامه به بررسی اموال غیر منقول می پردازیم.

 تعریف مال غیر منقول

بر اساس ماده ۱۲ قانون مدنی:

مال غیرمنقول آن ست که از محلی به محل دیگر نتوان نقل نمود اعم از اینکه استقرار آن ذاتی باشد

یا به واسطه عمل انسان به نحوی که‌ نقل آن مستلزم خرابی یا نقص خود مال یا محل آن شود.

در لغت غیر منقول به معنای غیر قابل حمل می باشد.

بنا برا آنچه که در بالا گفته شد اموال غیر منقول انواع مختلفی داردکه در ادامه با هم بررسی می کنیم:

1- مال غیر منقول ذاتی

اموالی هستند که وجودتا غیر منقول هستند مانند: زمین و منابع و کانی های معدنی.

این اموال عمدتا به صورت طبیعی و بدون دخالت انسان ایجاد شده اند.

2- اموالی که به واسطه عمل انسان غیر منقول می شوند

به اموالی اطلاق می شود که ذاتا منقول بوده و به وسیله اعمال انسان غیر منقول شده اند

و به طور مستقیم یا غیر مستقیم به زمین الصاق یا متصل شده اند

و جابجایی آن ها بدون ایجاد خرابی در مال یا زمین آن ممکن نمی باشد، مانند: ساختمان ها و آسیاب و غیره.

برای آشنایی بیشتر با این موارد به ماده 13 تا 16 قانون مدنی که در ادامه آمده است توجه داشته باشید.

ماده ۱۳ قانون مدنی

اراضی و ابنیه و آسیا و هر چه که در بنا منصوب و عرفاً جزء بنا محسوب می شود غیر منقول است

و همچنین است لوله‌ها که برای جریان‌ آب یا مقاصد دیگر در زمین یا بنا کشیده شده باشد.

ماده ۱۴ قانون مدنی

آینه و پرده نقاشی و مجسمه و امثال آن ها در صورتی که در بنا یا زمین به کار رفته باشد

به طوری که نقل آن موجب نقص یا خرابی خود آن‌ یا محل آن بشود غیر منقول است.

ماده ۱۵ قانون مدنی

ثمره و حاصل مادام که چیده یا درو نشده است غیر منقول است اگر قسمتی از آن چیده یا درو شده باشد تنها آن قسمت منقول است.

ماده ۱۶ قانون مدنی

مطلق اشجار و شاخه‌های آن و نهال و قلمه مادام که بریده یا کنده نشده است غیر منقول است.

مطلب مرتبط: مشاوره با وکیل امور ملکی

3-اموال در حکم غیر منقول (غیر منقول حکمی)

به اموالی اطلاق می شود که برای ذاتا منقول هستند اما برای کارهای زراعی لازم هستند و مالک آن را برای کار زراعت اختصاص داده است.

برای اینکه مالی، غیر منقول حکمی شود دو شرط را باید داشته باشد:

1- ذاتا منقول باشد؛

2- به کارهای کشاورزی و زراعتی اختصاص یافته باشد.

بنابراین و بر اساس  ماده ۱۷ قانون مدنی

حیوانات و اشیائی که مالک آن را برای عمل زراعت اختصاص داده باشد

از قبیل گاو و گاومیش و ماشین و اسباب و ادوات زراعت و تخم‌ و غیره

و به طور کلی هر مال منقول که برای استفاده از عمل زراعت لازم و مالک آن را به این امر تخصیص داده باشد

از جهت صلاحیت محاکم و‌ توقیف اموال جزو ملک محسوب و در حکم مال غیر منقول است

و همچنین است تلمبه و گاو و یا حیوان دیگری که برای آبیاری زراعت یا خانه و باغ‌ اختصاص داده شده است.

4- مال غیر منقول تبعی

بر اساس ماده ۱۸ قانون مدنی

حق انتفاع از اشیاء غیر منقوله مثل حق عمری و سکنی و همچنین حق ارتفاق نسبت به ملک غیر

از قبیل حق‌العبور و حق‌المجری و‌ دعاوی راجعه به اموال غیر منقوله از قبیل تقاضای خلع ید و امثال آن تابع اموال غیر منقول است.

در واقع می توان اینگونه استنباط کرد که کلیه حقوق عینی بر اموال غیر منقول، تبعی به حساب می آیند.

به این معنا که حقوقی که در رابطه با مال غیر منقول ایجاد می شود خود نیز جزو اموال غیر منقول تبعی است،

مانند: حق شفعه، سرقفلی، اجاره و غیره.